mecaz ı mürsel ne demek?

Mecaz-ı Mürsel (Ad Aktarması)

Mecaz-ı mürsel, bir söz sanatıdır ve bir sözün benzetme amacı gütmeden, ancak aralarında bir ilgi (yakınlık) bulunması şartıyla başka bir söz yerine kullanılmasıdır. Diğer bir deyişle, bir kavramı belirtmek için o kavramla ilgili olan başka bir kavramın kullanılmasıdır. Bu kullanımda benzetme (teşbih) amacı bulunmaz; sadece anlamca bir ilişki, bağlantı vardır.

Mecaz-ı mürselde, sözcük asıl anlamının dışında kullanılır ancak bu kullanımda benzetme amacı güdülmez. Bu, onu teşbih ve mecaz sanatlarından ayırır.

Mecaz-ı Mürsel Türleri ve Örnekleri:

Mecaz-ı mürselde birçok farklı ilgi ilişkisi bulunabilir:

• Parça-Bütün İlişkisi: Bütün kastedilerek parça söylenir veya parça kastedilerek bütün söylenir.

  • Örnek: "Bu akşam kafam dinlenmeli." (Kafa kelimesiyle tüm vücut kastedilmiştir.)
  • Örnek: "Türkiye bu karara sevindi" (Türkiye kelimesiyle Türkiye halkı kastedilmiştir.)

• İç-Dış İlişkisi (Kap-İçerik İlişkisi): Kabın içinde bulunan şey kastedilerek kabın adı söylenir veya tersi.

  • Örnek: "Tencere kaynıyor." (Tencerenin içindeki yemek kastedilmiştir.)
  • Örnek: "Bir bardak çay içer misin?" (Bardağın içindeki çay kastedilmiştir.)

• Yer-Yönetilen İlişkisi: Bir yer söylenerek o yerde yaşayanlar veya yönetilenler kastedilir.

  • Örnek: "Ankara bu konuya çok önem veriyor." (Ankara'daki hükümet kastedilmiştir.)

• Neden-Sonuç İlişkisi: Neden söylenerek sonuç veya sonuç söylenerek neden kastedilir.

  • Örnek: "Gülmekten öldüm." (Gülmenin sonucu olan çok eğlenme kastedilmiştir.)

• Eser-Sanatçı İlişkisi: Bir sanatçının eseri söylenerek sanatçının kendisi kastedilir.

  • Örnek: "Bu akşam Orhan Pamuk okuyacağım." (Orhan Pamuk'un bir kitabı kastedilmiştir.)

• Genel-Özel İlişkisi: Genel bir kavram söylenerek özel bir durum veya özel bir durum söylenerek genel bir kavram kastedilir.

  • Örnek: "Ekmeğe zam geldi." (Ekmek yerine tüm temel gıda ürünleri kastedilmiştir)

• Araç-Amaç İlişkisi: Bir araç söylenerek o araçla yapılan iş veya amaç kastedilir.

  • Örnek: "Kalemim çok kuvvetlidir." (Kalemi kullanan yazarın yeteneği kastedilmiştir.)

Mecaz-ı mürsel, anlatımı zenginleştiren, yoğunlaştıran ve daha etkili hale getiren bir söz sanatıdır. Metinlerdeki anlam derinliğini artırır ve okuyucunun düşünsel bir yolculuğa çıkmasına olanak tanır.